"JFK, อภิสิทธิ์ กับเส้นแบ่งใหม่ของการเมืองไทย" มองผ่านมุม ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์

ประวัติศาสตร์ไม่ได้ล้มรัฐด้วยการรัฐประหารเสมอไป บางครั้งรัฐล้ม เพราะไม่มีใครกล้าบอกว่า “พอแล้ว”

John F. Kennedy เข้าใจสิ่งนี้ดี เขาจึงไม่ได้ถามผู้นำว่าคุณชนะหรือไม่ แต่ถามคำถามที่โหดกว่านั้น

• Were we men of courage?

• Were we men of judgment?

• Were we men of integrity?

• Were we men of dedication?

สี่คำถามนี้ไม่ใช่คำถามเชิงศีลธรรม แต่คือ “เงื่อนไขขั้นต่ำของรัฐที่ยังอยากอยู่รอด”

รัฐใดก็ตามที่ผู้นำไม่กล้าตอบคำถามเหล่านี้ รัฐนั้นจะถูกบริหารด้วย “ความจำเป็น” ไม่ใช่ด้วย “หลักการ” และรัฐที่ถูกบริหารด้วยความจำเป็น จะถูกต่อรองจนไม่เหลือแก่น

~ การเมืองไทยล้มเหลว ไม่ใช่เพราะนักการเมืองเลว — แต่เพราะไม่กล้าปฏิเสธ

การเมืองไทยไม่ได้ขาดคนเก่ง ไม่ได้ขาดคนมีเจตนาดี แต่ขาดสิ่งหนึ่งอย่างรุนแรง —ความกล้าในการปฏิเสธอำนาจบางแบบต่อหน้าสาธารณะ

การไม่ระบุว่า “ไม่ร่วมกับใคร” ถูกทำให้ดูเป็นความสุขุม ทั้งที่ในความเป็นจริง มันคือการยอมให้ “รัฐกลายเป็นพื้นที่ต่อรองล่วงหน้า”

นี่คือการเมืองแบบที่ “รัฐบาลยังไม่จะเกิด แต่รัฐถูกแบ่งเค็กไว้เรียบร้อยแล้ว”

~ ช่วงเวลาที่ Deep Game สะดุด

ในบริบทนี้ การที่คุณอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เพียงท่านเดียวใน “เวทีดีเบตไทยรัฐ” ที่ระบุชื่อพรรคที่ “ไม่ร่วม” ไม่ใช่แค่ท่าทีทางการเมือง แต่มันเป็นการกระทำที่ทำให้เกมอำนาจสะดุด

ไม่ใช่เพราะเขาพูดแรง แต่เพราะเขาทำในสิ่งที่เกมนี้ไม่ต้องการให้ใครทำ คือ ทำให้เส้นปรากฏ และทันทีที่เส้นปรากฏเด่นชัดขึ้น Deep Game จะเล่นยากขึ้นทันที

~ JFK ไม่ได้ถามว่า “คุณเป็นคนดีไหม”

เขาถามว่า

1. คุณกล้าทำให้ตัวเลือกบางอย่าง “หายไปจากโต๊ะ” หรือไม่ (Courage)

2. คุณแยกได้ไหมว่า อะไรคือรัฐบาลที่จัดตั้งได้ กับรัฐที่ควรมี (Judgment)

3. คุณมีเส้นที่ไม่ข้าม แม้จะไม่มีใครห้าม (Integrity)

4. คุณยอมเสียวันนี้ เพื่อไม่ให้ประเทศไร้อนาคตหรือไม่ (Dedication)

อภิสิทธิ์อาจไม่ใช่ผู้นำที่ทุกคนเห็นด้วย แต่เขาเป็นหนึ่งในไม่กี่คนที่ “ยอมตอบคำถามทั้งสี่ข้อ” นี้

~ คำถามที่โหดกว่าสำหรับสังคมไทย

คำถามที่แท้จริงอาจไม่ใช่ “อภิสิทธิ์ถูกหรือผิด” แต่คือสังคมไทยพร้อมหรือยังกับผู้นำที่ไม่ยอมร่วมทุกเกมอำนาจ เพราะผู้นำแบบนี้จะไม่ชนะทุกครั้ง จะถูกโจมตีว่าแข็ง จะถูกกล่าวหาว่าไม่ยืดหยุ่น

แต่ถ้ารัฐจะรอด มันต้องมีคนแบบนี้เป็นอย่างน้อย

~ เกมของประเทศ ไม่ใช่เกมที่ชนะได้ด้วยการรวมทุกคน

การเมืองไทยชนะการเลือกตั้งมาหลายครั้ง แต่แพ้เกมของประเทศซ้ำแล้วซ้ำเล่า เพราะไม่มีใครกล้าพูดว่า “เกมนี้ต่อให้ชนะ — ผมไม่เล่น”

JFK เข้าใจว่า ผู้นำที่ยิ่งใหญ่ไม่ใช่คนที่พาเราหนีความขัดแย้ง แต่คือคนที่เลือกความขัดแย้งที่จำเป็น เพื่อให้ประเทศยังมีวันพรุ่งนี้

และในบางช่วงของประวัติศาสตร์ การกล้าปฏิเสธ ไม่ใช่ความดื้อรั้น แต่มันคือ “รูปแบบสูงสุดของความรับผิดชอบต่อรัฐ”

บทความ โดย

ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์

อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม